Veranderen

denkpatronenKun je je eigen denkpatronen eigenlijk veranderen? Probeer eerst eens vast te stellen wat je automatische reacties zijn op fouten, kritiek of moeilijke taken. Kun je je daarna losmaken van belemmerende overtuigingen. Bijvoorbeeld je vervangt ‘ik kan dit niet’ door ‘ik kan dit nog niet’. Je denkpatronen veranderen door herhaling, toekennen van betekenis en actie. Leerdoelen gaan daarbij boven prestatiedoelen.

Gedrag

Gedrag wordt gevormd door een samenspel van gedachten, gevoelens en context. Ons gedrag en denken vormt onderdeel van een groter geheel: een systeem van invloeden, terugkoppelingen, contexten en interacties. In het kader van persoonlijke groei betekent dit dat gedragspatronen ontstaan en in stand worden gehouden door onderliggende systemen — zoals overtuigingen, omgeving, relaties en neurologische gewoontes.

Herkenning

Patroonherkenning betekent in deze context: het observeren van terugkerende gedragingen, denkprocessen en reacties binnen de bredere context van je leven en werk. In plaats van te vragen: ‘waarom reageer ik altijd zo negatief? Vraag je jezelf ‘welk systeem zorgt ervoor dat ik telkens in dit patroon verval?

Reflectievragen zorgen voor bewustwording van gedrag en bijsturing. Vragen zijn dan bijvoorbeeld: wat heb ik vandaag geleerd? Wanneer heb ik mezelf zien vermijden? Hoe ben ik omgegaan met tegenslag? Wat ga ik morgen anders doen? Onze hersenen werken op basis van neuroplasticiteit: wat je vaak denkt en doet, wordt sterker. Wat je negeert of afleert, verzwakt. Daarom is één keer positief denken niet genoeg. Je moet nieuwe patronen herhalen, ervaren én toepassen in gedrag.

Aanpak

Een aanpak is een specifiek nieuw patroon kiezen: fouten zijn een kans om te leren. Noteer dagelijks een situatie waarin je volgens het nieuwe patroon hebt gehandeld. Gedachten veranderen pas echt door gedrag. Neurale inbedding = denken × doen × voelen. Zoek daarom actief naar situaties waarin je het nieuwe patroon kunt oefenen. Gebruik een eenvoudige structuur: wat gebeurde er? Wat voelde ik? Wat dacht ik vóór en ná? Wat leerde ik?

Systeem

In lijn met systeemdenken is de sleutel: intervenieer niet bij het symptoom, maar bij het systeem dat het symptoom veroorzaakt. Bijvoorbeeld: je stelt uit ? Je dwingt jezelf harder te werken. Je onderzoekt waarom je vermijding vertoont (bv. angst om te falen), en richt het systeem anders in: meer tussentijdse feedback, kleinere stappen, aanmoediging.

Patroonherkenning is een proces van het blootleggen van onderliggende structuren, het begrijpen van samenhangende elementen en het bewust ontwerpen van nieuwe systeeminterventies die duurzaam gedragsverandering mogelijk maken.

Literatuur

Maples, T.(2025). Be The Change: Creating Growth Mindsets . Inova Publications
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! SWP
Woldendorp, H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met…mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Virtuoos